XML version dated February 14, 2024. © Douglas R. Parks, Indiana University.

3

The Race Between the

Horse and the Buffalo

Alfred Morsette

niiʾaNAsuxtaaʾuúʾA  -  AhnuxunuuwaáWI  -  wehnaahtakuwaʾá  nuu  naapakúhtuʾ  ništaaʾiitawaaWIhú  kanawituuNUxtaahé. 
na  niiNAhkiitúhkUx  na  tanáhaʾ  noowiteeRAhwísaʾ  weNAhkukhaanawiítIt  sáhniš  niiʾAhnihwačeehUxukú. 
noo-  wituNAsaʾuúkUt  tanáhaʾ. 
wewitatakuraakuNAhát  wenehkoo-  kawooruutíkA  -  wenehkuNAhunuúWI  -  wenehkiitUhwirítkA  NAhkuuxitúhkUx. 
na  witiinakawooruútIt  na  tanáhaʾ  witiinapaʾá  sáhniš  weNAhkuʾiiníkUx  weNAhkuʾá  saNIškoótuʾ. 
tanáhaʾ  nikuwitsúx. 
witsuuxaanuuxuúkuʾ. 

na  witiRAsaawátAt. 
weNAhkuRAsaawátAt  noowiteeRAhwáʾ  na  niiNAhkuRAhčiiweešíkA  nooWIšitinaaNIsáʾus  weNAhkukoótU  wačéh  -  tanáhaʾ  -  wešinehkuxkakátkA  tanáhaʾ  wešinehkuúxA. 

natsú  wiináxtš  wewitUtpsiwá  nooxíniʾ na tšaápis  weNAhkuwanú. 
witikaapaátš  hiʾáxtiʾ  šáxtiʾ  wešohnihkootíkA. 
na  wiináxtš  weNAhkučíkAt  weNAhkihtatataʾaáhNA  niiNAhkuraaNIsáxA  wewitiNAhkiísA  weNAhkooweétA  -  weNAhkučíkAt  -  nooWIšituútIt  pítkUx  wiítA. 

noowitiwaákoʾ  wah  tAxtaRAhčíš  weNAxkučikAxwanú  tiweNAxkučíkAt. 
wah  nikuwešitatihwáʾ  číkuʾ sinataakunuutaáNA  niitinoonahNAhuunuúku  tanáhaʾ  tinaraapáʾA. 
nawáh  wetAxiraaNAhtšíštA  štoh. 
wah  štoh  kooxiRAhtšičiíta  niišakawooruutíkA. 
haáʾAx  štoh  kooxuuteéRIt  na  xáx  štoh  kooxuuteéRIt. 

nawáh  wetAxúhtA  hináxtIt  niiNAxtaakitUhkákUx  na  neešuutAhnaaʾiitawaáWI  wiiteešútš  wiítA. 
nooWIšitihnaa-  ʾiitáWI  taanikutuutuúʾIt  tinátš. 
taanikuneešuúta  štáʾU  tinátš. 
na  kawíʾuʾ  niíšuʾ  neešikároʾ. 
šuutAh-  naaʾiitáWI  taanikukooxuútuʾ. 

nawáh  neešiiwísWA  niinakuraaNIsáxA  niiháʾ. 
nootAxitawíʾIš  na  neešiwaákoʾ  šuxčirikaʾá  parúNIt. 
witinakuunawireeríkA. 
kooxeeRAhWIswáʾ. 
a  noowitii-  širaakawireéhAs 

šuhnaakaaNIštaátA  -  AxtAhniškaroóku  -  na  šuhnaakaaNIštaáta  wetiraahUhtačipiiruutíštA  niinoonakuúʾU  niinoonakuuraáʾU  nataraakunuuwaáWI. 
wetinaataruuwaʾóstA. 
wah  -  taanikuwetiraahiRAxá  -  niikohnuutAxitíštA  niinakuútA  tanáhaʾ  tinaraapáʾA  na  kananakuútA. 
nawáh  nikuwetinaataruuwaʾóstA. 
na  neešiitohnaa-  ʾiitáWI  -  niiwekohnuutáxtA  -  niiwenuutAxitštáNIt. 

tinaákUx  wiiteešútš  nootíʾAt. 

nawáh  -  tsu  -  niiwenaraateehuúNU  wehninaateewaníkA  niinooNAhkuúʾU  --  tanáhaʾ  wáh  sčiríhtš  kuúNUx  niinooNAhkuúʾU  --  wehnaraahUhtačipiiruútIt  -  xaawaarúxtiʾ  -  noowi-  tiwaákoʾ  wah  nikukoxtIhiRAxá  číkuʾ nakuraaʾiitawíhA. 

tinaaríčI  xaawaarúxtiʾ  noowitiwaákoʾ  kaakatinihnaatéʾ  tinaaríčI  niitinuutaánu. 
wah  čeésuʾ  saNIškaapaačíšuʾ  saNIščiraanarúhtuʾ  weNAxkuNAhuninoosiwaáhNA  nootAxikoó-  tIt. 
nootAxeeNAšítIt. 
tsu  tineekataahwá  niinaraateehuúNU  NAxkUhuhwaawáʾA  NAxkuwaawanú. 
tikaapaátš  sáhniš  tiNAxihkUhuunawiruuwaáhu. 

noowitiwaákoʾ  tanáhaʾ  kaakíʾ tákuʾ nakukunuhčitaátA  NItwaawanú. 
nawáh  -  koosíhWA. 
wah  -  inooškuutUhtaátA  na  IškoowíRAt. 
atsú  inooʾitootUhtaátA  wekukooxuúʾUt. 
wekukooxuhnaáʾuʾ. 
-  koxtiwaʾá  sáhniš. 
-  tatinihnaatéʾ  sáhniš  NAtkutsaswaawáʾA. 
nikuwitiwaákoʾ. 
kaneeneetii-  huunarúhtIt  niiNItkuWIskáʾA. 

noowitiwaákoʾ  xaawaarúxtiʾ-  wah  nikuneetuúʾUt. 
-  koosih-  wáʾAx 

nuu  wenaaríčI  tanáhaʾ  áxkUx  noowitíʾ. 
wah  tačé nikunóxtA  nuunáxI. 

noowitaaxwaátaʾ  áxkUx. 
čiitíʾIš  wehnitapsiwaáhNA  nikuwitíʾ  hukós  nakucipiriíNU. 
wah  nikukoxtíʾ. 
nuukutAtkatariíʾI. 
kaakíʾ tákuʾ nakukusthunaáhWI. 

noowitiraaninuʾá. 

wah  -  xaawaarúxtiʾ  -  xaaNAhkatá  -  čiitíʾIš  -  wehnitapsi-  waahnuuxukú  wah  nikuneetuúʾUt. 
tAtkatariíʾI. 
niku-  tatiikUxihnuúNAt  čiitíʾIš  nakuuhaweéNA. 
nikutatUsta-  RAhtšúʾ  nakuunáxI. 
-  nawáh  nikukoxtíʾ. 
-  koosih-  wáʾAx. 
tiNAhunaanúhAt  hunaahčeeríškAt  nikuwetsehwaahíštA. 
uu  kutiraáNIš  -  sihWIswáNA  niinatsteéhAt. 
--  niinatsteéhAt. 
wah  -  škuutUhtaátA  wetAxkoowíRAt. 
tsu  -  inookiitiWIsátA  iinatsteewaáhAt  wetataawíRAt. 

nawáh  weWIšitiraateewáNIt. 
wačéh  xaawaarúxtiʾ  tinawaaríčI  noowitiraaninuʾá. 
tanáhaʾ  kanawitiiwirooxuúʾU. 

nooWIšituhwáʾAx. 
nuuwešinawáNA  tinaaríčI  xaawaarúxtiʾ  wenuunáxI  kanawituhnaataRAhtščiraʾá  wešinawáNA. 
na  tinaaríčI  -  xaawaarúxtiʾ  -  nootIhiRAxUhunítIt. 
nootIhiRAxUhunítIt. 
tanáhaʾ  nooteehUhtačeewiíʾaʾ. 
nootiihUhtaawátAt. 

wah  -  nikunoowehnuutaáNA  noowiteewakaáhtaʾ  -  sáhniš  čeésuʾ. 
wehninaaničitawiítIt  nooWIšitiiNAhnuuwaawáʾAx  tanáhaʾ  wešiniinapaníku  čeésuʾ. 

wetsú  tinaátA  xaawaarúxtiʾ  nuu  nootíʾAt. 
nootiwísAt  niiʾAhnaraateehuúNU. 
tsu  tinaaríčI  tanáhaʾ  noowituhkúxAx  -  wehnuhkUxáxI  -  wešiniinawirátA  AhnuxwaákAhu  tákuʾ kaakíʾ nakukuutUhtaátA. 

nawáh  nikuwitiraačítA  nataraahnaaničitáWI  xaawaarúxtiʾ  šiNAskuNAhnaáxI  nuuxunuuwaáWI  tanáhaʾ. 
xaawaarúxtiʾ  nikuwitanuunaateehuúʾU. 
nikuwiwituhnaateewáNIt. 

nawáh  noowitiwaákoʾ  xaawaarúxtiʾ  wetateeričíšAt. 
wetsú  tatskáʾ  wačéh  NAxkukuraáhNA  tsu  wenee-  taraahníštA  nataakuhnaaNAxweekoóčI. 
niiNAx-  kuWIskáʾA  aataátA  na  tatariwísAt. 
wah  tsu  tiiháʾ  kunaáʾuʾ  wetAxkuhnanaahníštA  čeésuʾ. 

nikuwitanuhnaateehuúʾU  xaawaarúxtiʾ. 
nikukohniraačitáWI  xaawaarúxtiʾ  -  šiNAsiiničitáWI  natoxtaakunuuwaáWI  -  naapakúhtuʾ. 
siíno  tineetohnaáʾAt  nataraahnaaničitawaáWI  xaawaarúxtiʾ. 

witiwaákoʾ  xaawaarúxtiʾ  wah  -  tsu  -  wetinaatáRIt. 
nikutatíʾ  xaakaatít. 
tiNAhunásA  huukaawiraátA  nikuteéRIt  xaaNAhkatá  tuuháʾ  hunaanapsíniʾ  xaačiRAhpáhAt  skaweéraaʾuʾ  xaačiišawatá  hunaahčeeríškAt  hunaahkoohaáhkAt. 
wah  tiiháʾ  nikuwetanuhwaa-  waáRIt  awaaháxuʾ  neskoóhAt  šiNAsiinaanuuwaawanú  neešaánuʾ tinačitákUx  na  tiNAhunásA  niitinataraakunuúWI  natakuraahnanaáhNA. 

wah  tanikuwituhnaaʾiitUxúʾ. 
nikutatuuNUxaakAtkookUxuúkuʾ  atíkaʾ  wenakunaaʾiítI. 
na  atíʾAx  nuuNUxtaaʾii-  tUxuúkuʾ  haáwaʾ.