XML version dated February 14, 2024. © Douglas R. Parks, Indiana University.
11
Corn Woman and Buffalo Woman
Alfred Morsette
| wetatunaaʾiitíštA natuuxItkawookUxúku niiNIštaaʾii- waawaatIhú. |
| tatištaanaasíštoʾ NIhkuunaa- ʾiiwaátI – naaʾiitUxpakúhtuʾ niiʾAhnuutAxítIt – anuuwehnaa- raahwaʾá niikohniíhiʾ wehnaaraahwaʾá wehnuútA wehneetunaáhkUx. |
| wah wiiteešútš NAhkuraaWIhkaʾaáhNA NAhkuraaʾIhwaawanú uu noowituuteéRIt tanáhaʾ. |
| noowitaahkoohaahkaáRIt koohaahpanítkAt. |
| weeNUtčiríkUx nookuwituutaritšwíʾuʾ huukaawiraátA. |
| noowitiwískaʾ tinaaríčI wiináxtš hee číkuʾ kaakAxunaahčiwíNIš nataakuutunaahkUxtatátA iinaaxaríčI– nataakuuwaníkA – weNAhkuraaNAxwé číkuʾ aatawiisátA. |
| noowiteewísaʾ niiʾAhnuuxítAt niiʾAhnuuxitunaáhkUx. |
| wenehkUheešá štoh noowitíʾAt. |
| noowitiwísAt niiʾAhnuuteériku tanáhaʾ niiʾAhnaaríčI. |
| a noowitUtwiʾúʾ hunaanapsíniʾ. |
| uu weNAhkuraaNAxwé aatoohwii- sátA iinaaxaríčI noowitunaačiteeʾá. |
| – weNAhkuuteéRIt nuukuwitUtwiʾúʾ skaweéraaʾuʾ tanáhaʾ tinaaríčI. |
| noowitiwískaʾ číkuʾ aatootunaahkUxtatátkA. |
| noowiteesščiteéʾa weNAhkunaačiteeʾaáNA. |
| a nuukuwituutaritšwíʾuʾ hunaahkoohaáhkAt. |
| wituhnaathaanáwiʾ – iiteérikuʾ a tinaaríčI – wiiteešútš NAhkukUxpaahwaahnú aatAhunaahkUxtatátkA aateewa- níkA. |
| noowitiwískaʾ čiraátoʾ itáʾAt niinatoosuuxeerikú tanáhaʾ. |
| noowitaxkUxaáʾA niiʾAhnuuxaríčI. |
| noowitiitAhnaáhkUx – hawá tuuhéʾ – hawá uukaríkAt. |
| wehnuhnaačiríkUx noowiteekaaʾiíšaʾ. |
| noowituutAhnaaʾiitáWI – číkuʾ wekutuutAxítIt. |
| – tatuuNUx- teeriíʾa tanáhaʾ wenakooríčI. |
| aa nootikoohaahpanít niinaaríčI. |
| tikuunaačiteeʾá nakuwiisátA niinaaríčI. |
| wah hásI – tiíNI – wetatuúxAt na inooniitAhnaáhkUx niikohnáʾIt. |
| nootiraanaasíhtš – iinatAtwaáWI – niikohnáʾIt. |
| noowitiRAsačipí kunahUxwaaRUxtiíʾuʾ kunahUxčitawíʾuʾ niininaanuhkoóčI naawaaRUxtiíʾuʾ. |
| nootiraáNAt wehnih- naačiríkUx. |
| šikaaksiitaakIsiíšuʾ tiwenaraáhkUx tiwenatAhnaáhkUx. |
| noowitihnaakAxčišwaáWI tiNAhunuuwaáWI tanáhaʾ AxkaáʾA kanaʾaaxehwáʾA. |
| nuxtaNAxáhAt čiraátoʾ tičé nuutáxtA weninaaNAx- wé wehnihnaasštáWI. |
| wah awiriituukaríkAt aahnoó číkuʾ kuwituúʾUt. |
| noowitiitawá neéšuʾ niiʾAhnatAhnaanaríčI. |
| wešohniitačiríkUx kAšiniitaakIsiíšuʾ – niikohnáʾIt. |
| na – wiítA áxkUx witiwaákoʾ koxtiraaʾiiranít. |
| čiraátoʾ tičé nikuuNAhuunúxtA. |
| nootiraaʾaanúʾ nakooNAxíkA. |
| tinaákUx wiítA noowitiisAtkUxítIt. |
| či nikiišaáʾA neščiraánuʾ. |
| noowititakáʾus wehnáʾA wehnaákUx. |
| nuuwehnihnaasštáWI noowitiraneehaása ničiíšuʾ. |
| niikoh- nuutAxítIt wehnihneésš wehnáʾU ničiíšuʾ. |
| wehnihtAhnáʾU noowititinaawaʾú. |
| naawiRIstaʾaáNA – neešiiraahnaanánoʾ – niiNIsuúxA na nikutsá niiNIsuúxA NAhkurooswaawíhA. |
| wah nikunoowitsá wenaawiRIstaʾaáNA wenakataahkaawaʾá. |
| šuxtaahnaaNAhkároʾ tiwenatoxtaahnaawoóhA. |
| wah– kanawituxtaačeéʾA – noowitiitAhnaanáRIt wehnehkaawaʾá niiʾaNUsuúxA wešohniisuuxaakeéRIt. |
| wah niiháʾ nikunoowiteeraanuutáʾ. |
| wewitininaa- woóhu noowiteeraanuutáʾ wehninaaNAhkaroóku ničiíšuʾ niiwehnaahtakuwaʾá. |
| wah – kaakatuhneesiíšuʾ – niikohnuutAxítIt – WAhúx – šohni- naaNIšítIt na átit nihwačeehUxuúkuʾ atikAhunaánuʾ. |
| tsu – witiičíWI atikAhunaánuʾ. |
| wah – taanikuwetatuh- neesšUxteéhAt tiwenatunaaʾiítI. |
| nawáh– niiwenunaníWIs neéšuʾ – wah tinaákUx wiítA áxkUx NAhkuwaaRUxtiíʾU weNAhkuwiiruutikú weNAhkUtčiriikawaáWI tinaáxA neéšuʾ noowitiwaákoʾ naahtakúʾU aráh šúxtoʾ uukawítš uukawiisápat. |
| šuxtAhkAxiínoʾ tinaáxA neéšuʾ. |
| nootikunaawiʾaánuʾ tiwaaRUxtíʾ. |
| sápat nooteewiʾaánuʾ natuuteériku. |
| tinaákUx – sápat naahtakúʾU noowitíroʾ – uukawítš. |
| noowitíRAt niitinačiisúhAt tswaarúxtiʾ. |
| noowitiwaákoʾ wah wetataraahIšaxčíštA. |
| wah niiwekohniiraawiiʾót nooWIšitiiteéRIt sápat. |
| šikanawitiitAsiíšuʾ wehnataʾiwánu. |
| šikaakiitAsiíšuʾ tákuʾ niikóhnoʾ. |
| wah kunahUxwaaRUxtiíʾuʾ weNAhkuraaNAxwé wah šiisuxkáxaʾ– suúnaaxuʾ – tinawanú čiraátoʾ tačé noʾ če číkuʾ naáʾ. |
| wah noowitinaawireewaáhAs. |
| wah– niikohnuxwanúʾ – šeeweniíʾU – šeeweNAhuuNUxtáʾU – tinaákUx. |
| aa witiwaákoʾ haa tinaákUx suúnaaxuʾ natiiNAhtakúʾU – nikutuxtoókuʾ na – neeneetiRAhkAxiínoʾ. |
| na neeneetUtwakaraanúʾAt tatískaʾ nataakuraahtíRA šinataakuutísš. |
| tsu atináʾ wešitataraahIšáxkuʾ tinaáxU sápat wenataawičirikaáwo. |
| tinaákUx suúnaaxuʾ noowitiwaákoʾ wah tAxiwáhNIš. |
| nikutAxíʾ NAxkUxuuhawiraawaníkA. |
| niiNAxwaákA nikutuúʾUt tiwenatiína. |
| wah nikuwetatiínaʾ NAxkuhnaahneésš. |
| – tiNAhunásA nuhnaniWIsú niinoonakuuraáʾU nakataahkaawaáhu weNAhkuraa- nanookú neéšuʾ. |
| wah– nikutatiínaʾ – tiNAhu- násA. |
| šeeniiwaaRUxtiiNIhuúNU neešuuteérikuʾ tineskoóhAt. |
| nikutaroohunaáwaʾ tinuutakoóčI. |
| nikutišiNAxkuraahIšaxkú nikutíʾ haáʾAx. |
| atsú – nikuneetaraahnáʾA atináʾ– nikutatíʾ. |
| nawáh– nikunootiraateéhAt tinaákUx – suúnaaxuʾ wenataʾiwaawanú. |
| wewitiraačeéʾA niiwekohniiraáʾAt. |
| wah narikaatIhaahtawé kananaakoosuuwaáhu wenakuraataawaáhIš taRAhtšíniʾ wekananaakUhuhkaawaáhu wekananaakoosoóhu noowiti- waákoʾ tinaákUx wenawakaraanawaawanú noowitiwaákoʾ tinaákUx suúnaaxuʾ číkuʾ koxtanuhnaáka. |
| tiweNAheešahIštáNIt siinó – kananaakuusaahtaáhu – neešuunuúhAt tiíNI neešuhtaahnaaneéhAs. |
| niinaakunuhtAhakú nakUhaakeeriwátAt. |
| wah – wetAxkuhnaaʾiitawíštA – niikooNAxiniinaanuúkuʾ neéšuʾ. |
| niikohnuutuúčiʾ niikooNAxtaananookUxuúkuʾ neéšuʾ niiNAxiniiNAhnaapiRIhuúNU koxkuhnaaʾiitáWI. |
| wah nikuwetatuutaaníštA nuuneetikatawiíʾAt. |
| hináxtIt sinó kananaakuusaahtaáhu wiítA AhnakAxaáhu AhnaraaʾiitaWIhú wetAxuhnaahneesiíšuʾ tinaákUx suúnaaxuʾ niiwenawaákA wewitešweešíštA. |
| nakooríčI šeeweNA- xiíʾU niinaakunuhthaáhkUx nakukuhnaaʾiitawíhA niikooNAxi- nihthaáhkUx. |
| nikunoowituúta tinaákUx suúnaaxuʾ. |
| wah tiihéʾ tičé NAxinihthaáhkUx. |
| taanikutatiniinoosíhuʾ neštaáka neštAhkáta neešooraahkaátit neškápahAt na WAhúx. |
| nootIhuúkAt niinaakaáWI NAhkaaWIhíniʾ. |
| noowitiwaákoʾ wah čiitíʾIš niihaweéNA neeširaaʾiitáWI nakUhaakeeriwátAt niiwenanuhthawaáWI nakuhnaaʾeéRIt niiwenatanuhnaakaáNA. |
| wah tinaákUx wiítA noowiteewakAhuutáʾ wetAxunaah- neesiíšuʾ hináxtIt nakoótA niiNAxinihnaahthawaáWI. |
| wah taanikuwetAxinihnaáʾAt. |
| weNAhkoosšawitaRAhtškootIhú noowitiiríwatAt. |
| nootí- ʾAt niinaakunuhthaáhkUx. |
| na noowitiiraasštawíkUx neéšuʾ niinooNAhkuutuúčI niiNAhkuxwaákA. |
| na noowitinaaNAhkároʾ štoh. |
| noowitiraatšičiíta štoh ničiíšuʾ neéšuʾ nakučituúʾU na ničiíšuʾ weNAhkutAhnáʾU. |
| wah – nikuwitiwaákoʾ nikutatíʾ ničiíšuʾ – weNAxkutAh- noxtáNI. |
| tsu neéšuʾ weNItkutáWI nakutAhnaáhkUx neésuʾ nikutatíʾ. |
| wah nikutatíʾ atináʾ wenataraa- kiRAxaáhNA. |
| nikutiraačítA wewitinaatičinaawaníkA wena- tiína tinaákUx wiítA niiwenikuhnaateewaníkA. |
| wah– tiwehnaahtakuwáʾa wah – suúnaaxuʾ nooWIši- tiiteerikUxítIt. |
| – šikaakiitsiíšuʾ haáwaʾ. |
| – wah nikuwi- tuutaánuʾ kanawitiiwaʾá tsástš taakáxtš. |
| tsu ničiíšuʾ nikuwitiwaawaʾá WAhúx niWAharít nakaá- nus WIsuúkaʾ. |
| – kanawitiiwaʾá – tsástš. |
| wah uunaákUx steéšuʾ neešookatawíʾuʾ kanawitiiwaʾá ničiíšuʾ. |
| wah witiraačiteeʾá tanáhaʾ weNAhkuRAhkatoorúhkUt wekanaNAhkuuxunuuwaáWI teškúNIt wačéh weNAh- kuraaniWAhteeʾaanú. |
| noowitiwaákoʾ tinaákUx suúnaaxuʾ wah nikutatih- tawíʾaʾ. |
| tiNAstawé tatinihnaatéʾ ničiíšuʾ tiNItwaawáʾA neščiraánuʾ tiNItwaawáʾA. |
| weneetuhneesiíšuʾ wetohnaahUhtawiiʾá tsástš – tinaraáčI – niinaraapiRIhuúNU. |
| – wah – tatskáʾ čiitíʾIš šiNAxkukuutAxUhkaráʾU číkuʾ niinataa- kunuhnaakaáNA. |
| wah sápat niiNAhkuriiʾuúxU xúhtš witiwiítIt. |
| noowitiRAhnuúkAt NAhkaaWIhíniʾ AhnuuxakAhwaaRUx- tiíʾU. |
| wenehkuwakaraanawaawanú wenehkuraaWIšUhaaruúsAt noowitiwaákoʾ wetaátAt. |
| niitii- NUsaakunaakaawaáWI – čiitíʾIš – NUsaapiraanuúʾA nuunakatAhkáʾU kUxIhaáhniniʾ – noowitešwíʾaxIt wehnaátA – wehnaátA. |
| noowitiwísAt – tuuNAhaápI – wewitohnaxkaruuwátI. |
| noowitiRAhkáx AhnuuxuwoóčI. |
| oopiínuʾ noowiwiteešúhNIt. |
| tuuNAhaápI hawá nikunoowituúta witiwísAt wewitiNAhkoxkaruuwátI. |
| oopiínuʾ noowiwiteešúhNIt. |
| wah noowituúta tuuNAhaápI tiwísAt na niinuutaánu xUhkaáxuʾ. |
| oopiinuʾ wiwiteešuúNIt na niinoo- tuúta. |
| niiʾAhnuuxAxwiʾáxIt witiwísAt. |
| witiwaákoʾ wah wetatuxkaawaáhAt tinakaahunaáhkUx. |
| naahuunéʾ wekaakiraáhWA tanáhaʾ. |
| wešiineetsuuxeéRIt – atípaʾ na – atíkaʾ. |
| wah wešiineetUtwakuNAsawiítIt wačéh niikunakuútA tanáhaʾ naakuRAhwiisá teškúNIt niitinataraaku- nuuwaáWI. |
| niitiNAstaʾiwanú tatiniinaa- piRIhuúʾU NItkuwaawáʾA neščiraánuʾ štípiiʾIt WAhúx. |
| wah niihaweéNA čiitíʾIš wiiteešútš šiNAxkuunaakAhiráʾU niinakutakaRAhuniiwaawaʾuúxU – čiitíʾIš. |
| sinó – kananaakuusaah- taáhu nakukUxuhkataátA aninaweeníWIš nehkureewaa- watíRA čiraátoʾ wenaraánaʾ tanáhaʾ. |
| wekaakatuh- nunaaNUhuuNIšáwihAt |
| noowitiinakAhíroʾ wah tinaákUx nikUšitatiniitsštaáhkA. |
| wah wetAxtAhnaNAhúhtA nawookaríWIš tinaweeníWIš. |
| sAhkaʾaahníšuʾ naraáčI číkuʾ šinaaxkuuteéRIt. |
| nawáh noowitiikUxuhkatáʾAt. |
| čiríkU tanáhaʾ noowitiRAseéhAt. |
| noowitiRAhkAxaahUxítIt wehnihkA- xaahú wekaakuhnaaninoosičiraʾá. |
| tiweneekaništaanuúhAt tanáhaʾ. |
| noo- witiinakaawačiíta tsástš. |
| atsú tinaákUx – steéšuʾ – nikunoowitanuunaapiRIhuúʾU wehnawaawaʾá tsásts taakáxtš tsu niiʾAhnaanunuhnaateéʾU čeésuʾ. |
| atsú tuunaákUx witiwaawaʾá neéšuʾ štípiiʾIt. |
| wah tinaákUx tanáhaʾ tsu tatUtwiʾúʾ skaweéraaʾuʾ wehnaatátA. |
| nikutatiniinaapiRIhuúʾU tuuNAhunaanúhAt. |
| atsú tinaákUx nikutaaʾaáhuʾ skaweéraaʾuʾ. |
| niikohniiraačíštA tsu itaraápo. |
| inoošiškuhnaapitaáhAt tukUšiškutwiʾuu- rútkA huukaawiraátA kaakiraačeéʾA. |
| sAhkhaánuʾ kananakuúʾU nikUhunáhAs sAhkhaánuʾ. |
| wah nikunoowetiraateéhAt tiihéʾ ništaaʾiitawaaWIhú tiwenuuNUxtaaniiwaáWIs. |
| wah – tsu – nikutatsuuxItkoókUxuʾ tiweNItkunaaʾiítI. |
| tákuʾ wekanaahniíkUx nakuhneésšu nakuhnaaʾiitUxsšú. |
| tatištaanaasíštoʾ NAtkotkawoóku NIhkuunaaʾiiwaawaátI. |