XML version dated February 14, 2024. © Douglas R. Parks, Indiana University.

18

Red Dog and the Four Stars

Alfred Morsette

AhnatoxtaakitUhwaáhAt  nuuNAhuukaawiraátA  kaa-  kiíhiʾ  naáNIt  čéstIt  niineesawatuúNU. 
nooNAhiínaʾ  nikuwitiíhiʾ  AhnatoxtaakitUhnaáhkUx. 
tíʾIt  sáhniš. 
kaakíʾIt  wiitatshaánuʾ  na  káNIt  tsu  sáhniš  tiwenatunaaʾiitIhú. 

suúnaaxuʾ  šiNIhkuraáhNA  –  šiNIhkoosštáWI  –  na  takú  witištóxwoʾ  aasíhtiRA. 
nookanawituh-  naaʾiíwoʾ. 
kanawitiwískaʾ  nikunakuútA. 

na  witIsakUhtawéʾ  noowiteeraánaʾ  wiítA. 
wituhnaanúʾ  čiitíʾIš. 
noowiteeraanookaaʾiíšaʾ. 
witinaná  tsástš  aaníčI  NAhnunáhtš  nooNAhkúʾU. 
witaRAhnuúkaʾ. 
noowitinoósI  tsástš  huNAhtAhtíš. 
tinawaaríčI  táWIt  –  noowitiraanaWIsítIt  tsu  uunaákUx  –  NAhiRAxaáhNA  nootiíkUx. 
a  či  niikiišeeNAhtákuʾ  tinaákUx  suúnaaxuʾ. 

wah  wewitiraanaaNIhuúʾU  nikuNAhkuutaánu  nehkuutAhna-  nuuwaáhu  tsásts  niinooNAhkuraáʾU. 
wenehkoo-  wiRIstaʾaáNA  –  noowitunaahiwá  –  wenehkuraaNAhkawaakaráʾU  AhništaaNAhkawaakarookUxukú  neéšuʾ  WAhúx  átit. 
kanux-  tsawé  patát. 
tsu  átit  WAhúx  neéšuʾ  nikuwiti-  raáʾIt  Ahnoowitunaahé. 

wah  atsú  nakutawé  wiiteešútš  kananakuunaa-  wiʾiiruhkoóčI  noowititaWAhniwiítIt  tinaákUx  suúnaaxuʾ. 
wehnuhtawaáto  hUhtiísuʾ  witaahtakuúxa. 

nawáh  –  číkuʾ niiwekohnaRItkhaáʾA  nooteeraánaʾ  –  čiitíʾIš  AhnaaraaNAhú. 
witaRAhwísaʾ. 
witaRAhnuúkaʾ. 
tsástš  noowitinoósI. 
tinaákUx  NAhiRAxaáhNA  wekuwitu-  tuúnuʾ. 
noowiteeWIsítIt. 
noowitiraanaWIsítIt. 
noowi-  tiraáNAt  štoh  nuuNAhuukaawiraátA. 

tinaákUx  suúnaaxuʾ  wituuNUxaakaWIhaákuʾ  anináʾU  wiítA  AhneeNAhtakúʾU. 
wah  wekuwituúʾUt  AhnaraanátA  wehnaraanátA. 

tsu  noowiteéʾaʾ  wah  kunaačitawíʾuʾ  NAhnaaWIškáhtš  škuusuxtánoʾ. 
noowituhnánoʾ  naaWIškaánuʾ. 

tinaákUx  suúnaaxuʾ  nootíʾAt. 
nuu  wituutakunaa-  wísAt. 
wituutakaákus  neeNAhtakúʾU  aaxuutapítaahAt. 
noowituNAsaákahAt. 
wekuwituhnaánuʾ. 
štoh  noowitíʾAt. 

nawáh  čiitíʾIš  nikuwituhnaanaánuʾ. 
noowiteesšoóxIt  tinaákUx  suúnaaxuʾ. 
–  nooteéʾaʾ. 
–  tawísaʾ  niiʾAhneetúhkUx. 
noowitiiNAsštaʾá  haáwaʾ. 

noowitiraaniWAhteeʾá. 
aa  tanáhaʾ  wehnaRAhkataátA  číkuʾ kanawitíʾ  číkuʾ šinehkUhúNAx. 
wewitiitaNAsáʾUx. 

a  tinaákUx  suúnaaxuʾ  witiwaraahaána. 
nikutAxúhnaʾA. 
wiiteešútš  kuwiteešaáʾA  –  xaátš tipAhaáʾAt  –  wiiteešútš  wehnihtaʾuútI  wehneeNAhtakuuxaáNA  apAhníniʾ. 
tinaákUx  suúnaaxuʾ  nootiwaraahaána. 
nootiraaWIhkawátAt. 

atsú  tinaákUx  xaátš tipAhaáʾAt  noowitiRAsaahaána  aa  nuuNAhkuwiiruutikú. 
wetiinaaxíhuʾ. 

noowitiraaʾIhwísAt  tinaákUx  suúnaaxuʾ. 
noowi-  tiwaákoʾ  wah  áriišIt  tAxuhnáʾA  niiweNAxuútA. 
na  nikuneešuhnáʾA  tiwenatakuhnaaNAsáʾUx  niiNAxuutaáNA  –  niiNAxkuuNAhuunuúʾA  –  NAxkučiwiNIščé. 
wah  nikuwetAxinihčítA. 
wah  tičé NAxuutaánuʾ  číkuʾ   nakuraaneeritšíkA  čeésuʾ. 

wah  –  tinaákUx  –  xaátš tipAhaáʾAt–  noowitiiriwátAt. 
–  heeʾ. 
wah  na  nikuneetuúta. 

nawáh  noowitiʾuuneéRIt  wewitohnuunawiišátA. 
noowitiiči-  winiíta. 
noowituhnaaʾiitáWI  –  hiʾáxtiʾ  wah  –  šiš-  waakAhuutáʾ  –  tiNAxtaakituunoótA  –  šištaaNAhkaaWAhnuuwáʾ  nii  –  taakáxtš  –  naakunuuNUxkaroosIhú  niinakuroosihUxukú. 
aa  hItkaataátš  kanaʾuuxaWIstIhuúNU  škuúxu. 

na  nikunoowitsá. 
noowiteeNAhkaaWAhnuuwáʾ  hItkaataátš  wešohniiNAxwé. 

wah  suúnats  nootiwitiwanúʾ. 
witot-  čiskakuúxuʾ  sáx. 
kanawitiRIhuúʾU  sáx  nehkutčiskákUx. 
nooWIšitiíNAt. 
inoowitiiká  hItkaataátš. 
kanawitiRIhuúʾU  –  niiʾAhnakaákUx  –  sáx  –  na  –  noʾ  oowátkAt  šinehkuraʾoowá. 
číkuʾ tehnuhkawáNIt  hItkaataátš. 

tineékUx. 

nooWIšitíNAt  anináʾU  xaatš tipAhaáʾAt. 
wah  šitatunáx  na  tinaaríčI  suúnatš  weteeraaničíšAt. 

wah  šuxtaakAhíNIt. 

nootihkAhíNIt  uu  čeekakúsuʾ. 

noowitiwakaraanawaáWI  čeésuʾ. 
noowitiskukoohaá-  sAt. 
uu  wituhnaathaanáwiʾ  číkuʾ nehkuhčiraahAhkaroóku. 
noowitiraatšičiíta  niiʾAhneetuunoótA  AhniisuuxaNAsáʾUx. 

noowitiwaákoʾ  wah  čiitíʾIš  niihaweéNA  tákuʾ  nooníʾAt  aninawaanaanawaáhAt. 
noonireewaáta  číra  tičé wenuúʾUt. 
wenaahtehkukuhnaahnaawiísaʾ. 

uu  wehniinaahuníkUx  čiitíʾIš  witiihawé. 
pítkUx  wiiteešútš  nooWIšitíWA. 
nooWIšitiihuuwiraáWA. 

na  –  tanáhaʾ  nookanawituuneešawíhAx  –  wehnaačitataaWIsá. 

noowitiwaákoʾ  nawáh  tiweneekaništaanuúhAt. 
wetehnaa-  RAhwiísaʾ  tanáhaʾ. 
nawáh  tičé natohnaakaánuʾ. 

nootiraáNAt. 
noowitistuuwíRIt. 
noowitiraa-  tšičiíta  wehniinakaawačiitaáNA. 

atsú  –  tinaákUx  xaátš tipAhaáʾAt  –  nikunoowitaahtakuúxa  tinaákUx  suúnaaxuʾ  wehnuxtaʾuútI. 

wah  tiwehnaraaʾá  wehnaahtakúʾa  . 
. 
. 

wah  witIhaátAt. 
witooxaátAt. 
niku-  tiisUxtaanehkUxuúkuʾ  –  hatUhpiraáRIt. 
hatUhpiraáRIt–  niku-  tiisUxtaanehkUxuúkuʾ  taanikuwitiíhiʾ. 

atsú  tinawaaríčI  wiítA  --  a  či  tinawaaríčI  wiítA  a  –  či  sákaaʾA  šaáNIt. 
wituhnaánuʾ  –  čiitíʾIš  tinawaaríčI  sákaaʾA. 
tuuhéʾ  tuukutiwaáRIt  hunaa-  napsíniʾ. 
wah  nikuwitíʾIt. 
áxkUx  nikuwitíʾ  wešinihtaʾuútI  sápat. 

wah  tiwehnaahtakuʾá  –  tsu  –  tinaákUx  xaátš tipAhaáʾAt  tiwaaRUxtíʾ. 
–  tiwaaRUxtíʾ  –  čeésuʾ  –  xaatš  –  wešiNItkaapaatš-  tíRA  kanaahnunaawiʾiiruhkoóčI. 

nawáh  taanikutatuhneesšUxteéhAt. 
kuúNUx kananiiwičeésU  tuuNUxtaaʾiitihUxuúkuʾ. 
atsú  anuunaraanawáNA  tákuʾ tunaá-  ʾit  AhtiraaʾiitUxičíWI. 
wewititatuhní  kanaʾaa-  toonaaʾiítI  nakútawe  tanuunoočíWI  niinakuwaákA. 
wah  tsu  tiwenatunaaʾiítI  nikunuxwaakahU-  xuúkuʾ  atípaʾ  kuúNUx kananiiwičeésU.