XML version dated February 14, 2024. © Douglas R. Parks, Indiana University.

21

The Young Woman Who

Married an Elk

Alfred Morsette

wah  –  niikohniíhiʾ  –  tiiháʾ–  NAhuukaawiraátA  –  wehnaahta-  kuwaʾá. 
kaneeneetuhneesiíšuʾ  NAhuukaawiraátA  wehnaah-  takuwaʾá  aaníčI  wiitatshaánuʾ  sáhniš  na  aaníčI  káNIt. 
tsu  neetuhnaaʾiitUxsiíšuʾ  niiʾAhnuutAxítIt. 

wah  wiiteešútš  weNAhaananiwiítIt  wešohnaatí-  RA  naahtakúʾU  noowitiwaákoʾ  hiʾáxtiʾ  Axtóh  tunaahé  –  číkuʾ nakuraawiinátA  –  číkuʾ nakupaaniišátA. 
nikutišwačeehUxuúkuʾ. 

nooWIšitohneeriwaátaʾ  tišinaákUx  tiíNI  šohnačituuʾaáNA  suúnaaxuʾ  na  wiiteešútš. 
wah  –  xaawaarúxtiʾ  –  kaneetehništaná. 
–  xaátš  –  wituh-  naánuʾ  taWIšaápis. 
noowituutIhtakUhuNAhsaawaáhpA  wehninuuhaahnanaáhNA  nišwačeehUxúku. 
tsu  weWIšitiranuhkáʾIt  niinehkuraawikUxšíčI. 

nooWIšitíWA  –  taaskaweéraaʾuʾ. 
–  nikutišwačeehUxuúkuʾ  nuuneesawatuúNU. 
–  číkuʾ nikutehniíhiʾ. 
–  nooWIšití-  WA  –  skaweéraaʾuʾ  tuuháʾ  –  niiʾaNAhuNAhwaraáʾU  niinaRAhseewaáhAt  tanáhaʾ  AxkaáʾA  wáh  niinooNAh-  kuúʾU  kananakuuhunuuwaáWI. 
iiʾaNAhuNAhwaraáʾU  nikutehnunaanaasíštoʾ. 

wah  –  WIšitiwiiruútIt. 
teškúNIt  –  wititsá. 
noo-  WIšiteekánoʾ  akanaanuútuʾ  nišwačeehUxúku. 
xaátš  nooWIšitiraanaxtawikúx. 
na  –  tinaákUx  –  wiiteešútš  weNAhkuraawiinátA  číkuʾ nuuNAhkuwaawanú  witaranáʾ  číkuʾ NAhkukootíkA  NAhnunáhtš  AxkaáʾA  aninoóčI. 
wenehkuʾá  tinaaríčI  xaátš  noowitiraaniriwátAt  wenehkukawaátš  NIhkuhneesšú  wetAxiínaʾ. 

kanawituxtaačeéʾA  witaraniwísaʾ  tsástš. 
WIšitiwaawaa-  NIšítIt  –  wešinehkukaanunáʾU  –  wiiteešútš. 
–  wah  –  tinaákUx  suúnaaxuʾ  noowititaakAxkawaakarookUxítIt. 
hawá  štoh  noowitíʾAt. 

xaátš  witihnaasíštA.–  tihnaasíštA  tišinaákUx. 
–  híNAx  nooWIšitiraanaxtaríkUt  NAhkuRAhčiiwaawakú  sčiríhtš  nehkuRAhWIswaáhu  teškúNIt. 

wah  witiraaNIhuúʾU  –  taakáxtš  –  wešohnaranaáNA. 
noowitiwaákoʾ  tinaákUx  suúnaaxuʾ  wah  noowetikoosšuhkaa-  ʾišwóʾ. 
noowetiraačeéʾA  tiNAsíhkUx. 
weneeraaNI-  huúʾU  taakáxtš. 

noowitiwaákoʾ  wiiteešútš  čikiisuuxUhuunaahuučitáWI. 
štoh  čikiišuuxUhuhtaakAxkároʾ. 
na  neesíhWA. 
tinaákUx  wiiteešútš  noowitiraawiíNAt. 
anuú  šakUhčituúʾuʾ  kanooneekaaʾiišAhíštA  tsu  –  nuu  –  weNAhkuwaawanú  čéstIt. 

tinaákUx  suúnaaxuʾ  –  áxkUx  –  skarútš  noowitikúxIt. 
nootuhneešaapaáWI. 
wewititačíkAx  Ahneskunanooʾaáh-  nu. 
AxkaáʾA  na  aáNU  NAhnunáhtš  skarútš  tanáhaʾ  aáNU  kaakištaaʾiitáWI. 
noowitoonaakhaa-  nawíre  AhnaahuutUhwiiʾaáhu. 
noowitireewaawati-  hUxítIt  tinaákUx  suúnaaxuʾ. 

na  –  inoowitaanáRIt  –  wiiteešútš  áxkUx. 
kanawituutIsiíšuʾ. 
wewitUtčiríkUx. 
wenehkUhuutuunúʾa  uu  tohkhaanawíre. 

tinaákUx  suúnaaxuʾ  nootiroswaakároʾ. 
nootIhuúkAt. 
wewitiraačeéʾA  nooteeWIsítIt. 
nookanawiteéRIt. 
weešaáNAt. 

wah  –  xaátš  noowitinoohaanaanooxítIt  –  šinehkuuteé-  RIt. 
wah  niiwekohnuhnaanaánuʾ  nikukohnuutaánuʾ  wiiteešútš  wehnaWIswó. 

noowitiwaákoʾ  tinaákUx  –  suúnaaxuʾ  –  tsu  tatskáʾ  aasihkaaʾišwáNA. 
–  kaakatinihnaatéʾ  –  tatuuteeríkuʾ  sáhniš. 
naáhkuʾ  paatúh. 
naraatawé  –  na  –  iikukoótIt. 
naraatawé  na  iikuróʾ  wakáʾuʾ. 

noowitiwaákoʾ  tinaákUx  wiiteešútš  Axtóh  tákuʾ kaaki-  waawanúʾ. 
Axtóh  wetatutunaaNIsiíšuʾ  tiihéʾ. 
tákuʾ kaakiwaawanúʾ. 
wah  tsu  koosihkaaʾíšWA. 
štoh  tuuxUhuúNAt. 
štoh  tuuxUhuunaawiíNAt  na  NAheešá  neesihkaaʾíšWA. 
nikuwewitsakuúʾU  šohnaraateewa-  níkA  šinakukaaʾišwáNA. 
wehnaraawiinátA  tinaákUx  wiiteešútš  štoh  noowitiwaákoʾ  wah  Axtóh  koosíhWA. 

noowiteeʾookaaʾiíšaʾ  –  wiiteešútš  –  Ahnuuteériku. 
noowiti-  waákoʾ  wah  tatootuníʾaʾ. 
parúNIt. 
síšWA. 

tinaákUx  suúnaaxuʾ  nootiihuuniriwátAt. 
tehnii-  NIsšawáNIt. 
nootUstatatoóʾAt. 
tsu  xaátš  noowehniinoohaanaánuʾ. 
nootiisiráxAt. 
noowewitiNA-  hunáhAs. 
nooWIšitíWA. 
noowitUstatatáʾAt. 

noowitawísaʾ  wiiteešútš  šeeneeNAhtakúʾU. 
na  wehnaRAxwé  –  naahtakúʾU  –  kanawitiiwanúʾ. 
noowi-  tiiroswá  aNAsuxtarihnuuwanú  niikoNUsuuxaánu. 
xaátš  noowitiiNIsčisčíkAt. 

noowitiwaákoʾ  tAxtapaaRUxtíʾ  xaátš. 
wah  šiškuusuuxu-  naaniitáWI  niiwekohnáʾAt. 

noowitiraanaxtaríkUt. 
xaátš  noowitikUxUhuuniriwátAt  na  nootiraáNAt  wešohnistatataátA  niiwešohnawáNA. 

nuu  witičitaʾuúkUt. 
witiwaawičeéʾIs. 
inooWIšitaáhWA  aNIšináʾU  wiiteešútš  na  naahtakúʾU  suúnaaxuʾ. 

noowitiwaákoʾ  wah  taanikiišuxtaahkaaʾišwóʾ. 
wah  číkuʾ niikohnatuutaaníštA. 
naahtehkuusiráxaʾ  štoh. 

xaátš  nootuhnaanáwi  tsu  tinaákUx  wiiteešútš  nootiraawiíNAt. 
WIšitutunaawísAt. 
nootuunawíhAt  tinaákUx  wiiteešútš. 
na  inoowitíʾ  wáh. 

noowitiwískaʾ  aateewaníkA. 
weNAhkuuwaníkA  číkuʾ nuukuwitaniišúʾAt. 
kukanawituhnu-  kaaʾišwóʾ. 
kananawitiisaákuʾ. 

tiwehnaraanátA  tiwehnaraanátA  witohnuništaaNIsuúwot. 
nooWIšitičitáWA. 
inoowitiihukaahaanúʾAt. 
witičiWAhaáhkUx. 
nuukuweWIšitUtwiʾúʾ. 

wah  číkuʾ niiNAhkUsuuxaáNA  tinaákUx  wiiteešútš  we-  NAhkuunaWIháku  naahtakúʾU  číkuʾ kanawitiinawiteeriwóʾ. 
weNUstatataátA  tinaákUx  a  čiišaáʾA  wáh. 

tinaákUx  wáh  noowitIhaʾuúkUt. 
nuu  noowitI-  haʾiíšAt  suúnaaxuʾ  haáwaʾ. 
WIšitutuuʾiiruútIt. 

wiiteešútš  noowiteečitstáʾ  wehnačikAxuukaataʾaáhNA. 
uu  noowitikatiisiʾá. 
wewitAheešAhíštA  noowiteehawaátaʾ  suúnaaxuʾ. 
–  noowitiwaákoʾ  wetiNAxkukaaʾiišátA. 
–  kaakíʾ   štoh NIskuutíRA. 
–  wetiraačitéʾ  niiwenátkUx. 
–  nawáh  natsú  šuúxAt. 
tatuuxičinaanuúʾU  natuuxIskáʾA  aasihkaaʾiš-  wáNA. 
kaneeneeškoowiteeriwóʾ. 
wah  wetuutAxítIt  niikana-  naatuuxIskáʾA  aaxuútA. 
wah  áriišIt  tAxuhnáʾA. 
wah  šuúxAt. 

wah  –  tsu  –  číkuʾ niiNAxkuWIskáʾA  --  naawiinakuúnuʾ  naraáčI  na  takaraáhNIš  naraáčI  --  taanikutAxihwísaʾ. 
šitAxkuh-  naaʾiitáWI  číkuʾ niiNAxkuWIskáʾa. 

wah  tiwenapsiʾátA  –  nuu  –  naawiRIstaʾaanuuxí-  tIt  –  neešiinanuuwáʾ  uukawítš  na  –  thuneepiínuʾ  na  xúhtš. 
tiiháʾ  neešiiroósI. 
škuhnanuuwáʾ. 

wah  tsu  wešineešiitiráxtA  suúnaaxuʾ. 
niitinatuutuúʾA  nikukooxuútuʾ. 
kaakiraačeenúxtA. 

wah  šuúxAt. 
šuuxičinaanuúna. 
šuúxAt. 

tinaákUx  –  wiiteešútš  –  noowitaawiroosawáʾ. 
nooteekaaʾiíšaʾ. 
nuu  witawísaʾ  niišohnaanuuNUxakaá-  WI. 
tiraatačiwaapí. 
noo  xaátš  witiiraanúʾAt. 
noowitootaaksiráxaʾ  xaátš  wehnuutIhtakUhuNAsaawaahpíhA. 

nuu  witaWIsáʾ  –  niikohnatoxtaakítAt  –  niikohnuuxi-  túhkUx. 
–  noowitiwísAt  híNAx. 
–  witIhuúkAt. 
noowi-  tohníʾus. 
–  wewitirétka. 
–  tákuʾ kanawituhneesiíšuʾ  wehnaaWIsá. 
noowitiroswaáWI. 

na  witAheešáʾ  –  hiʾáxti  –  na  –  šáxtiʾ  –  itáhniʾ  wehnaraaniriwátAt  noowitiišá  anináʾU  wiiteešútš. 

parúNIt  šuxtaahnaaniriwátAt. 
hásI  tineeriwiíkUx  taakáxtš. 
–  tehnaaraniwísaʾ. 
–  skurúxuʾ  číkuʾ wetehnáʾAt. 
naahkukaaʾiíšAt  niina-  nuunakaáWI  šáxtiʾ. 
nikuwitiwaawačiʾaáhuʾ. 

tinaákUx  wiiteešútš  noowitiiriwátAt. 
noowitiwaákoʾ  skurúxuʾ  –  tišiNAxtAxwé  –  wekaákiʾ. 
taaniku-  wetuutAxítIt  šitiNAhunáhAs. 
wáh  tuhnáʾA  wenikunátA  sápat. 
–  na  taanikuneewaákoʾ. 
–  áriišIt  tatuhnáʾA. 
tuuxIskáʾ  parúNIt  aasehkaaʾišwaʾá. 
kanee-  neetuúta. 
kutikuroočehwáNIt  NAhnaaWIhkaʾaáhNA. 
číkuʾ nookaa-  kiraačitéʾ  NItkukawooruutikú. 
nikutatinihnaatéʾ. 
tikunuhnaateeʾaanúʾ. 

wah  taanikunuutAxítIt  wetiíkUx. 
wetIhá-  kUx  nuu  nawaanaáhkUx. 
witIhunaa-  niitáWI. 
nikutiíhiʾ  niiwenaákUx. 

na  –  taanikuneewaákoʾ  –  koxkuhnáʾ  uukawítš  xúhtš  na  thuneepiínuʾ. 
weNAhunaananitawaah-  nuuxukú  naawiRIstaʾaanuuxukú  nikukooxuutunaánuʾ. 

wah  tsu  áxkUx  wešiineešiitiráxtA  áxkUx  sápat. 
niitinatuutuúʾA  nikukooxuútuʾ. 
kaakiraačeenúxtA. 

wah  nikunoowituutAxítIt  tinaákUx  suúnaaxuʾ  niku-  nooWIšitiitiRAxítIt. 
nikunoowituútuʾ  áxkUx. 

wah  wenaawiRIstaʾaanuuxukú  weNAhunaananitaʾaanuuxukú  wenakataahkaawaahUxukú  wenaakoowiRIstáʾU  tinaákUx  wiiteešútš  noowiteekiráxAt  naawiinakuúnuʾ  na  wewitiraná  uukawítš  –  na  xúhtš  na  thuneepiínuʾ  –  niiwenawaákA  awít  šinuxtíRA. 
nootiraáNAt. 
nuu  aniiháʾ  nikuwitiRAhwísAt. 

tinaákUx  wiiteešútš  noowitíʾAt. 
wah  tsu  taa-  tuuxUhuúNAt. 
tAhneewaawatiraáhuʾ. 
nuu  nuukunoo-  witíʾAt  niiʾAhnačiWAhaáhkUx. 

noowitiwaákoʾ  tiweneešiniinoswá  niiNAxuxwaákA. 

noowiteehawaátaʾ. 
noowitiwaákoʾ  wetAxkoosšteéRAt. 
atsú  wenuúʾUt  niiNAxuxWIskáʾA. 
wekaakoonaačiteewaah-  núxtA. 
číkuʾ niiNAxkuraaNAxweétA  nikukooxuúʾUt. 

nawáh  noowitutuuʾiítIt  –  tinaákUx  –  suúnaaxuʾ. 
tsu  –  tinaákUx  –  noowitikaaʾiíšAt  niiwenaraanoótA  wenihtíRA. 

wah  nikuwituúta  wehnaačeewaahú. 
nootiʾá  neešaánuʾ. 
nikunoowitiítunahNIšítIt  wehnaraanuhkoóčI  wehnaranaáhNA  xaawaarúxtiʾ  hiʾáxtiʾ  wešohnaranaáhNA. 

wah  nikuwitiíhiʾ. 
–  nikuwituutAxítIt. 
–  kaaka-  tuhneesiíšuʾ  kUšiʾeenaaʾiitúxU  –  sáhniš  –  na  wiitatshaánuʾ  na  káNIt. 
kaakatsuxteésiš.