XML version dated February 14, 2024. © Douglas R. Parks, Indiana University.

46

Two Kettles and the

Assiniboine Horse Raiders

Alfred Morsette

wah  –  tatunaaʾiitíhuʾ  –  nuxtaapaatuúčI  anuú  naapakúhtuʾ  tiihéʾ  niinuuxitúhkUx  táWIt  nuutiitunaanuúʾAt  táWIt  –  ačitaánuʾ  nootiwáčiʾ  –  sáhniš  wiitatshaánuʾ  na  káNIt  na  paatúh  oopiínuʾ  tuuneetUhwaáhAt  AhnoxtAhWIs-  waáhu  naawiinakuúnuʾ. 
na  tiwenatuunaakiítIhu  witíʾIt  psíʾaʾ  aNAhunuuwaáWI  skaweéraaʾuʾ. 

wah  tiwenatuhwakuuniitIhú  atíʾAx  wáh nuhwakareéRA  nikuwetatuhwakuuniitíhuʾ. 
tuuNUxtaaʾiiwaatíhuʾ  niinúxkUx. 
tatuxWIswooxuúkuʾ  NAtkuwanú  nakuku-  nuunaaʾiiwaawaátI. 
wetatuhwakuuniitíhuʾ. 

tiNAhunuuwaáWI  –  psíʾaʾ  taaskaweéraaʾuʾ  –  anuú  AhnuuxunuuwaáWI  naawiinakuúnuʾ  tUhkaákaʾ  –  na  –  Axuhkátit  niineetUhwaáhAt  –  niinooNAhkuraanátA  –  noowitiwáčiʾ  psíʾaʾ  číkuʾ kaakataraaNAhwaaxuúkuʾ  tuuneétAt  –  huu-  kaawiraátA  neetUhwaáhAt  –  ničiíšuʾ–  niinanaáhNA. 
čiraátoʾ itaraápoʾ. 
čeétoʾ itaraápoʾ  niineetUhwaáhAt. 
aatakuuxaWIstaakawootíkA  witíʾIt  naahukoósuʾ. 
witíʾIt  wiítA. 
itakuraakuNAhát  itakuraahnaanúNAx. 
atsú  koxteeraapóʾ. 

wah  wituhnaánuʾ  nooxíniʾ na pítkUx. 
nooteeraánaʾ  psíkAt. 
síno–  naáNIt–  kaneetehnuxpsíʾ. 
NIhúhtš  witIhunaaxá. 
witaaxaaʾaáhuʾ  NIhúhtš. 
noo-  teeraánaʾ. 
anuú  noowiteeraanuukaaʾiíšaʾ  tiihéʾ  niinatoxtaakitUhwaáhAt  AhnuuxitUhnoowiisákUx. 

uu  –  witiRAhčítA  niikohniíhiʾ  –  nawaanaanoótA  AhnareewaawatíRA. 
–  noowitiwáčiʾ  –  taanikutehneetúhkUx  inaanaaWIštaáhkUx. 
čéstIt  wetataraahnaánaʾ  iinatanuunaakítAt. 

noowitiRAhniWAhaRIhnaákUx. 
tatsuxtaaʾeerikUxuúkuʾ  natuxwaawanuuxukú. 
na  nikunoowitiRAhkaʾiíšAt  psíkAt. 
tiinaaheéRIt. 
–  uu  taawiiRIščéʾ. 
–  noowiteeraawaniítoʾ. 
noowitihkaWAhíNIt. 

noowitiwáčiʾ  wah  Axtóh  wetiihíʾ  čéstIt  wenataraahnaána. 
wah  xaawaarúxtiʾ  číkuʾ šinaahtsehkuusiráxAt. 

noowitiinakhíroʾ  niišinehkunuutAsšawiʾuúʾA. 
naaxaríčI  číkuʾ nikutaaxUhuúʾU  číkuʾ nakuraahúNAx. 

nikuwetAxtaákIt  nakuraaNIsAhkaʾiišátA  niiʾaniwe-  neetúhkUx. 
xaawaarúxtiʾ  nikuwetiraasšUhuúʾU. 

wah  áxkUx  wiináxtš  noowitíʾAt  na  tinaraanoótA  noowitiraáNAt  niikohnuhnaánuʾ. 
noowitiraaNIsihta-  ʾuúkUt. 
–  noowitiraačitéʾ  –  xaawaarúxtiʾ  číkuʾ kanawitiiwaawaáRIt  šeéNIt. 

atsú  –  tinaákUx–  psíʾaʾ  tiwenatuhwakuuniítI  wewitinuhwakuuniítI  noowititaawátAt. 
noowituutaakeéRIt. 
witeeká  akanaanataáʾuʾ. 
nohneeRAhkaawáʾ  wehnaraanaWIsiruútIt. 
tiwehnaRAhnuukátA  noowititaWIhuúkAt. 
nootikUxpaána  šikanaNIhkuuteéRIt. 

xaawaarúxtiʾ  witiʾookatawaáRIt. 
wituhniwá. 

noowitihnaakaʾús. 

WIšitiisuxkatawihUxuúkuʾ  wešinehkuriwaáta. 
skarútš  pítkUx  šitUstaawátAt. 
witIhaaNAhkatAxá  nátš. 
wah  neekawíʾuʾ  witíʾ. 
–  witatáRIš. 
–  WIšititkatáWI  wešinehkuriwaáta  NAhkuraanaWIsiruutikú. 
na  witiraa-  čeéna  nooWIšitihwiʾí. 
noowitihnaakaʾús. 
WIši-  tIhaakAxčíšwe  kaahaahníniʾ. 
nooWIšitihnaakIsáʾus. 
wetIhaakeeriítIt. 
kaakíʾ nakUhaakeeriwátAt. 

atsú  –  tinaákUx  –  psíʾaʾ  wewitikaákUx  kaahaahníniʾ  nii  xaawaarúxtiʾ  AhnaʾookatawaaríčI. 
witiraaNIt-  katáWA  AhnihwaawáʾA  AhnihwaaWIhtikú. 
noowiti-  raaniruuWAtwaahaákuʾ. 
noowitohniinawaawaʾús. 
uu  witiraačeéʾA  noowitiraaNItkAxkataRUxaahUxítIt. 

atsú  šohnačiraaháhkUx  pítkUx  nootíʾAt  nii  xaawaarúxtiʾ  AhnawaaríčI. 
wituhniwá  niikohnuhnaánuʾ. 
nootíʾAt. 
nootiroóʾa  NAhaakáxA  NAhaakIsaʾiítuʾ. 
wah  noowiteeriwaátaʾ  niiʾAhnuhnaačiríkUx  niiʾaNIsaáhnu. 
witareekakUxtiwaátaʾ. 
noowitIhaakeeríWAt. 
xaawaarúxtiʾ  tinawaaríčI  noowitiRAsáʾIt. 
witiraanaWIsítIt. 
a  –  tišinačiraaháhkUx  –  nooWIšitičiraahAhkúxIt. 
nootíʾAt. 
teeWIsítIt. 

noowituutakaakaʾús  štoh. 
na  nootíʾAt. 
witiRAhčihkaʾús  xaawaarúxtiʾ  wehnaraanaxtawíhAt. 
na  noowitikaʾiíšAt  nuuwehnakaátA. 

noowitiraanaxtawiraná  xaawaarúxtiʾ. 
uu  xaakaatít  weNUsiRAxátA  wituhné. 

witiwísAt  niiʾAhnaRAhkáWI  tinaraanoótA. 
wah  tiwešineetihčiraahanáʾ  niikohnáʾIt. 
aaníčI  taakáxtš  na  aaníčI  NIšaátuʾ  kaakatuhneesiíšuʾ. 

nooteeRAhWIswáʾ  uunawaaríčI. 
číkuʾ kanawitihnoohuu-  NAhuúnoʾ. 

na  tičé NAxuúta. 

uu  číkuʾ kaakiwaáRIt  xaawaarúxtiʾ. 
tatuxtaahnaaneéhAs. 
wetatuxtaahnoosawísAt  niineetúhkUx. 
číkuʾ kaakiwaa-  waáRIt  xaawaarúxtiʾ. 
kaneetehninaná  xaawaarúxtiʾ. 

witiwaákoʾ  anináʾU  wiináxtš  wah  tineewaáRIt  čeésiʾ  niiwenatuunaakawíhAt. 
taanikutatuúta. 
wenehkaasuuhIškaawaʾá  wenaRAhnuukátA  neeneetitawiihunuúkAt. 
neeneetikUxpaána. 
šikaneeneekuuteéRIt. 
–  šiineekutkaawiisAháNIt. 
–  tiwenaret-  kAxítIt  neeneetireekaríkUt. 
xaawaarúxtiʾ  neetiRAsá-  ʾIt  naaNAhkawatúx. 
neeneetIhuučitaʾús  niišinaáxA. 
sitipAxookaahúNA  sápat  na  wiítA. 
neeneetIhuučitaʾús  naaNAhkawatúx. 
neeneetireekáWI. 
šinatihčiraahanikaaʾá  neeneetireekáWI. 
xaawaarúxtiʾ  neeneetiraanaxtáWI. 
neeneetiínaʾ. 
tiweneewaáRIt  niiwekohnuhnaánuʾ. 

noowitiwaákoʾ  áxkUx  psíʾaʾ  wah  naahuunéʾ  wekaa-  kataraakunuuwá. 
wah  parúNIt  toxtaapóʾ. 
tatakuunaahnaa-  xíštA. 
taraaNAhíštA. 
wetAxuhnaahneésiš  xaawaa-  rúxtiʾ  tehnakaawaaríčI  kaahaahníniʾ. 
tiraačítA  číkuʾ wešikananaaxIhúNAx. 
tinawaaríčI  nooweteeraníhIt. 

noowitinaaničitawiíruutIt. 
nootiinuuwáʾAx  aniiNAhuu-  kaahaanoótA. 
nootiraanuukaaʾuúkUt. 
nootiraáNAt  skaweéraaʾuʾ. 

atsú  tiihéʾ  sAhkAhaáhniniʾ  tiwenatuuniítI  neewaákoʾ  –  neetuhnaáka. 
–  nuu  wetAheešAhíštA  weneekuhnaaNAsáʾUx. 
či  šikohnačiraahaáʾA  WAhúx  wešinatuxčiraahAhtaʾuútI. 
neeneetiraaNAhwaraakaʾuúkUt  štoh. 
takuuxUhuunaahnaanawiʾeečiwátAt. 
čéstIt  wetataraakunuuwá. 

nikunootsá. 
tiraaniʾít  xaawaarúxtiʾ. 
nootihwaawaaNIšítIt. 
wah  tinaaríčI  wiináxtš  nikuweWIši-  tihtaraʾóʾ. 
skaná  nikuwewitiraaničíšIt. 
nikunoowitíʾ  naahukoósuʾ. 

noowitiwáčiʾ  atsú  wetataraahnaáNAt. 
itaraaNAh-  WIsátA  iinateenaakítAt  –  atsú  xaawaarúxtiʾ  –  tinawaaríčI  wekutAxináʾA. 
tinawaaríčI  wetAxtaʾút. 
wetAxuunaakáwi-  hAt. 
atsú  wetatoonaahnaaničítA  tiwenataraahnaána. 

wah  tiwenataraahnaanátA  nuutAheéšaʾ. 

noowitiraáNAt  –  anuú  –  niineétAt  psíʾaʾ. 
nuuwitiRAhwísAt. 
na  anináʾU  wiiteešútš  nikunooWIši-  tiiNIšaxkUxítIt  čiraahAhpítkUx. 
anináʾU  wiináxtš  wewititutuuNAxAhnúnax. 
wah  niiháʾ  nikutiíhiʾ  aniNAhunaanúhAt  psíʾaʾ  niiNAhunuuwaáWI. 

wah  tiwenaraakoxkAhaahwaawaáhNA  noowitiinaaʾít  niiNIštaaʾiiwaawaatIhú  wenehkuRAhWIsá  –  psíʾaʾ  –  číkuʾ   nehkuunaaʾiiwaawaátI  číkuʾ niiweNAhkuusaahnú  AhnuxtaačiškoóčI  aninutunaanuúčI. 

na  anináʾU  wiítA  nikunoowitunaaʾít  wetiraačeéʾA  wiiteešUtčipiríhtš  tatúx. 
taanikutatištaahnaánaʾ. 
wah  atíʾAx  nikutuuNUxtaaʾiitihUxuúkuʾ. 
atíʾAx  taani-  kuwituúta  tiiháʾ  aNAxuxtaakítAt. 

wah  –  niikohnáʾIt  niikohnaačítaaʾA  –  wekaaka-  tuhneesiíšuʾ  xaawaarúxtiʾ  tiwenuNAhtaʾuútI  na  –  tiwešinačiraahAhkúxIt  –  pítkUx  číkuʾ niikohnaačítaaʾA  NAxkuhneésšu. 

tiwáčiʾ  wah  aniwešiNAxuNAhčiraahAhkúxIt  tíʾIt  sáhniš. 
wah  nikutíʾIt  tiwenoonaakAxUhunáʾa. 
kooxoohnaakunaawísAt  niiʾaNAxuxtaNAhkáWI. 
wah  tsu  nuu  weNAxinaahnaána  nootiraataraaNIsá. 
nootuhnaanapítaahAt. 
kaakoonaahnáʾAx. 
nootohnaakuuneéRIt  psíʾuʾ. 
nootuhnaanapítaawaahAt. 
nikutíʾIt  sáhniš  niiwe-  NAxuxtaWIhuukátA. 
waáwi  kaakAxiičíšIt  šiʾeenuuteéRIt. 

wah  taanikutišwačeehUxuúkuʾ. 
wah  nikuwitUsuuxá  anináʾU  wiítA. 
wah  nikutiraačítA  NIhkuraataraʾó  čiraahAhpítkUx  čiraahAhpítkUx  anineétAt  psíʾaʾ. 
tsu  anineetUhtáxA  neéʾIt  psíʾaʾ  -  sanánat. 
íhUx  neéʾIt  psíʾaʾ. 
íhUx  tíʾIt  sanánat. 
na  nooNAhiínaʾ  NAhunuúWI  –  tíʾIt  –  psiʾaanaaNIšíšuʾ  psiʾaaneešaánuʾ  nišwačeehUxúku. 

nikutišwačeehUxuúkuʾ. 
nikutiisuuxAhneh-  kUxuúkuʾ  čiraahAhpítkUx  čiraahAhpítkUx niineetuníkUx  wenaʾaáNA  neešaánuʾ  niiNUsuuxaáNA. 

nawáh  –  noowetiiraaʾiitúxAt  –  ciraahAhpítkUx  tiwenatuuniítI.