XML version dated February 14, 2024. © Douglas R. Parks, Indiana University.

72

The Foolish Young Man

Given the Sweat Lodge

Lillian Brave


nuukuwiteetuunúʾaʾ  –  tsu  –  NAhkUhunuuwaáWI  –  na  –  witiisAh-  kaʾá  wiiteešútš. 
kanawiteesškAxá. 
kanawituhnaanuunawíʾIt  wiiteešútš  –  tsu  –  NAhkiisAhkaʾaáhNA  NAhkiisAhkawaawanú  wiiteešútš. 
na  tákuʾ wituuteéRIt  suxtipiiraninoósiʾ  noowitikoótIt. 
–  noowitiʾihkawaaruúsAt. 
noowitikoótIt. 
–  hawá  kuNAhúx  nikunoowituutaánuʾ  noowitikoótIt  haáwaʾ. 

natsú  wiítA  tiwititčiríkUx. 
tiwititčiríkUx  wiítA. 

noowitiwaákoʾ  WIštéh. 

tiíNI  –  Ahnaaʾá  –  wehnaahuusawiraaʾá  wiiteešúts  wehnaahuusawiraaʾá  NAhkiisAh-  koókUt  –  nuu  –  niiʾAhnaʾítIt  a  noowitiihatUhká-  kUx  –  kunahUxtinoósiʾ. 
kunahUxpiiraninoósiʾ–  witiihatUh-  kákUx. 

wehnuuteéRIt  wiiteešútš  –  noowitiwaákoʾ  čą́ą́  –  čukú   NAxwóʾ  čukú NAxUhuutUhuuwiʾúʾ. 

witiwaákoʾ  kaakíʾ. 
tatuxwískaʾ  aateesAhkaʾiišátA  niiʾanineetúhkUx. 
weneekuunaačiteeʾá. 
wačéh  wetAtkaríš. 
wekaakItkaxtsaRAhčíš. 
wekaakíʾ  NItkiisAhkoókUt. 

noowitiwaákoʾ  –  wah  WIštéh.–  koxteéRAt. 
anuú  koxteéRAt. 

na  noowituutuuníkUt  na  štAhčituúnuʾ  noowituutuuníkUt. 
nikunoowititáhpA. 
noo  –  weNAhkoótA  –  weNAhkooweétA  noowiti-  kúx. 
wehnuutaánu  tiwekuwitiiʾót  nakiisAhkoókUt. 

noowitiwaákoʾ  nawáh  tiiháʾ  nooNUxtaateéhAt. 
teeʾIš-  kúxkux. 

na  noowitikúx  wiiteešútš. 

kaakíʾ. 
siíno  kooxteereesAhkaʾiíšAt. 
Axtóh  siíno  aahtAstaRAhčíš. 

kaakíʾ. 
teetineetúxkUx. 

noowitihkúx. 

tiwehneeriwátAt  tiwehnaʾuuneéRIt  čiišaahnunačeéʾIs  wiítA. 
–  či  wiítA  šaahnunačeéʾIs. 
–  čiríkU  noowitanuuna-  wataahkákUx  –  kuniítuʾ. 
kuniítuʾ  –  noowitohkákUx. 

wehnuuteéRIt  noowitirinuʾá. 
čą́ą́  či  nóʾ  tinaaríčI  čikohnáʾU. 
tehnawaaRUxtíʾ. 
–  noowiwitohnee-  wáNIt. 

noowitiwaákoʾ  kuNAhúx  nawáh  wetatooxiiranítkuʾ. 
hásI. 
–  nookaakatiínaʾ  tiiháʾ. 
–  anuú  tatUtčiriiNAsákUx  nataakutčiriikawaáWI  nataakuutuhčiriikawaáWI. 
niinooNAxkuuxaWIsátA  tsu  tatotčiríkUx. 
tatooteérikuʾ. 
nootatotčiríkUx. 

a  noowitirinuʾá  wiiteešútš. 
štoh  AhnoowiwiteewáNIt. 
wititeewáNIt. 

noowitiwaákoʾ  hásI. 
koxteeraaʾú  –  na  –  činiNIskaniNAh-  kaawíʾuʾ.–  na  činiNIsísuʾ  na tikaniNAhkaáWI.–  na nooteerani-  takároʾ  kanítš. 
na nootiirikaáʾAt  tákuʾ niiNAhkuunaaxIhú. 
tákuʾ niiNAhkuunaaxIhú  na nootiirikaáʾAt. 
na  tinaáxA  hiíkuʾ  na nikutohnáʾA  nakuwaapinú. 
na tiitaʾiwát. 
aašuuxaWIskakawaákAt  tíštIt  –  tuúʾUt  paátuʾ  –  nakutskaruuWAt-  waáhAt. 
na  nootitšičiitá  Ištoh. 

nikuwitUsuuxaáwa  táWIt. 
táWIt  niku-  witUsuuxaáwa  weNAhkutaRAhtšwaáhNA. 

noowitiwaákoʾ  wiiteešútš  a  či  tiihéʾ  kananaaxíʾI. 

kaakíʾ. 
tsu  tatUtčiriNAsákUx  áskAt  nataakutčiriikawaáWI  nataakuutuhčiriikawaáWI. 
a  či  kananaaxuuNUhúne. 

a  či  NAxwaaRUxtíʾ  haáwaʾ. 
a  či  nikunuú-  ʾUt  či  NAxwaaRUxtíʾ. 

na  noowitiwaákoʾ  kunahUxtinoósiʾ  kaakíʾ. 
kaakatíʾ  tiihéʾ. 
–  kaakatíʾ  tiihéʾ  hunaaníniʾ. 
–  tatíʾ  skaRAhkatAhaáhniniʾ. 
–  nuu  nikutátkUx. 
–  nikutatohnaa-  čiriikáwa. 
–  nikutatotčiriikáwa. 
–  niinooNAxkuu-  tUhuunaawaanú  tsu  tatotčiríkUx. 

a  či  nikiišaáʾA  piirawaaRUxtiíʾuʾ  neešaánuʾ   tinačitákUx  Ahnaahaáʾu. 
a  či  nikiišaáʾA. 

na  noowitiwaákoʾ  wetataraaʾú. 

wah  –  tiwehnuutaánu  wiiteešútš  –  tiwehneehnanikaáwo  činiNIsískAt  wah  táWIt  nikuwitUsuúxa. 
noowitehkakawaákAt  wenakurikaátA. 
nooWIšitihkáWAt  činiNIsískAt  a  noowitiičitúʾ  štoh. 

a  –  nooWIšitiininuʾá. 
a  –  či  –  nawaaRUxtíʾ  –  Axtóh. 
na  kaneeneesškAxá. 
kaakúhne. 
na  –  tiíNI  –  táku  nikakawaákAt  na  naraatawé  nookananiitšičiíta. 

a  nooWIšitiininóʾ. 

na  noowitiwaákoʾ  nawáh  wešitAxkukuuninuʾá. 
na  kuka-  neeneetiíʾI  tinaáxA. 
kukaakatiíʾI. 
tinaáxA  nuu  taáʾ. 
skaRAhkatAhaáhniniʾ  taáʾ. 
kanikukaakatiíʾI. 
wešiineešuninuʾá. 
wekaakAxunaahnaaheéRIt  tsu  –  wetikuʾiiranítkuʾ. 
wetikuʾiiranítkuʾ  –  niku-  ʾaaxuútA. 
a  nooNAhiínaʾ  weti-  kutkawiʾoohtawíhuʾ  –  axwaaRUxtiíʾU  wenikuroóhA  –  činiNIsísuʾ. 
činiNIskaniNAhkaawíʾuʾ  nataraaNAhnuupó  neenikuwitunaáhe. 

nikunoowituúta  noowititaawátAt. 

noowitiwaákoʾ  tAtwískaʾ  aaxiniinaaʾiitáWI  WIhtíkUx  naakuRAhwaʾá  nakuhneésš  niiwenatuutaaníštA. 

na  nikunoowituúta. 
nikunoowituutAxítIt. 

noowitiwaákoʾ  nawáh  atíʾAx  atíʾAx  wešitooninuʾá. 
niikohnuúʾUt  –  wešitooninuʾá. 
wekaakihwískaʾ  –  tAxíʾ  waaRUxtiíʾuʾ.–  wešiineekuuninuʾá.–  wah  tiweneešiniisá  hiíkuʾ. 

noowiteeriwaátaʾ. 
noowitiwaawaápIs. 
thaáwiʾ  iiwaawaápIs. 
noowitiwaawaapIstAhkawiiruútIt. 

noowitiwaákoʾ–  wah  noowetuhnaánuʾ. 
–  štoh  wetaátu  waaRUxtiíʾuʾ. 
wetaataáku. 

noowitiʾaáku  štoh  hiíkuʾ. 
a  čiišaahwaaRUxtíʾ  hiíkuʾ. 
a  čiišaáʾA  waawaapIsúxuʾ  natakakaaxíku  natakakaaxíku  atipaawaarúxtiʾ. 
a  či  nikiišaáʾA. 
anuú  štoh  nikunoowituutuuníkUt. 

atsú  wačéh  wewitiisAhkaʾá  wešiniininuʾaáNA  tinaraačitáWI  kana-  neesškáxA. 
nikuwitiraačítA  šohniininuʾaá-  NA  wačéh  kanaahnuhnaawiʾuúʾA.