XML version dated February 14, 2024. © Douglas R. Parks, Indiana University.

92.


Bear's Teeth, the Man

Given Horse Medicine

Ella P. Waters

ačitaánuʾ  sáhniš  –  wiítA  –  wituxtaáNAt  tUhkaakákAt. 
NIhúxuʾ  wiítA  witíʾIt. 

anuú  noowitiRAsáʾAt  waahíniʾ  číkuʾ niikohna-  waákUx. 
nuu  wituxtsčitákUx. 
witiroohuNIhuúʾU  AhnuxtsčitákUx. 

na  –  noowiteeRAsawiraáʾ  –  čituúʾuʾ. 
na  –  wiítA  –  áxkUx  noowitIhunáhAs. 
kanawituhneesiíšuʾ  niiʾAhnuxtsaátA. 

tiwenawanú  tiwenawanú  wehnahnaNAxwé  hUhtiísuʾ  noowiteehawaátaʾ  xaawaarúxtiʾ. 
xaakaatít  noowiteehawaátaʾ. 

noowitiwaákoʾ  xaawaarúxtiʾ  šitohnuníkUx. 
anuú  neehaahkAhunuuwá. 
šitaRAxwéʾ  atsú  koxtohnaaʾiitáWI  niinakoótA  nuu  nakutawiraátA. 

niiháʾI  –  nikunootihnaaʾiitáWI  –  xaakunaáʾuʾ  niinakuutaáNA  xaawaarútiʾ  NIhkunaawihUxítIt  nakuNAhuunuúʾA  na  xaakunaáʾuʾ  nakuraanoóku. 
nikunoowitihnaaʾiitáWI. 
hawá  nakutsUhihkAxaahú  nikunoowitihnaaʾiitáWI  wenaa-  kutsUhiiná  kananakuhnaanaawiʾuúʾA  nakutsUhiNIhuúNU. 
hawá  noowitihnaaʾiitáWI  –  niinakuutaáNA  –  číkuʾ oopiínuʾ  tuuku-  nakoótA. 

noowitiwaákoʾ  xaawaarúxtiʾ  wah  škaaʾiišátA  nuu  tiisunaaniitáWI. 
noowitiwaákoʾ  iiháʾI  thaátAt. 
nikuneešaáNAt. 
neešaahnunáx  piíNUx. 
neešaanírut  natsú  na tirá. 
nikutitáweʾ  xaakunaáʾuʾ  píNUx. 
wenikunoowitihnaaʾiitáWI  nuu  wehnawanú. 

noowitiwaákoʾ  –  wah  toosuuxiRAxtawiraáʾAt. 
–  wah  hawá  xaawaarúxtiʾ  neešiRAxwéʾ  niitinatuutuúʾA  IškaaʾiišátA  xaakaatít  číkuʾ kananakuučiišáwatAhtakUx  nuunakuú-  ʾU  xaakaatít. 
kunoowitihnaaʾiitáWI. 
na  naaʾiitúxuʾ  tihnaaʾiitáWI  haáwaʾ. 

noowiteetawiraáʾ. 
noowitihnaaʾiitáWI  xaawaarúxtiʾ  niinakoótA  nakutawiraátA. 
noowiteetawiraáʾ  na  inooWI-  šitihnuníkUx  siíno. 

tiwehnaRAhkaaʾiišá  tiiháʾI  sAhkAhaáhniniʾ  noowitíʾAt  wiítA  niiʾAhniisuxtaaʾiitawíhA  xaawaarúxtiʾ  tiišá  píNUx. 
nuu  weNAhatUhkaátA  na  inoowitiišá  píNUx  pakúhtuʾ  piNUxpakúhtuʾ. 
noowitipakút. 
noowi-  tiírut. 
noowitiírut  píNUx  natsú  wetih-  naaʾiitáWI  –  niinakuutaáNA  –  nakuraáhNA  xaakunaáʾuʾ  naku-  taʾiíNA  xehtakhuúnuʾ. 
nikunoowituúta. 

natsú  tinuxwanú  kuNAhúx  kutuuxAxaáʾA  watoohíʾA. 
–  watoohíʾA  –  kutuuxAxaáʾA. 
–  kuuNUxaánuʾ  –  hawá  kunuuxAxaáʾA. 

nuusuuxaawaanuuxukú  tsuxtsUhihkAxaawaáhuʾ. 
na  nikutuúʾUt  xaakunaáʾuʾ. 
sápat  wenihkuraaNAhkaroóku  ničiíšuʾ  nooWIšititkáxaʾ  –  wah  NUsuuxá. 
–  a  noowiteéʾaʾ  kuNAhúx. 
noowituxčiiRAxkataatút  xaawaarúxtiʾ  niinuuthú  NAhkuwaawaapIsú. 
nuu  noowiti-  katáʾAt  –  niiʾAhnawaákUx. 
noowitiraanookUxítIt. 
–  kaaka-  tuhnaaʾiitUxsiíšuʾ. 
noowituhnanaʾuúhAt  niiwenaakaáWI  niiwenaakunuunaakaanuúNU  xaakunaáʾuʾ. 
siinó  kanawi-  tiiWIswóʾ  na  wewitatsUhiinawísaʾ. 

hawá  noowitihnaaʾiitáWI  phiináNIt  AhnoonakoótA. 
kananakiihUhkatariíNU. 
witiwaákoʾ  xaawaarúxtiʾ  nikukooxuú-  ʾUt  inoošiihUhkatariíNU  kooxeetsUhiínaʾ  awitaRAsíniʾ. 
atsú  phiináNIt  šuxweereetíkuʾ. 
nikukooxuúʾUt  hawá  atíštIt  kooxeetsUhiínaʾ. 

sinó  tinúxkUx  wiítA  tatsuuxeéRIt  niiʾAhnii-  suxkaapaatštíRA  xaawaarúxtiʾ.