XML version dated February 14, 2024. © Douglas R. Parks, Indiana University.
111
The Star Husband and
Old Woman's Grandson
Dan Howling Wolf
| nuu AhnatoxtaakunuuwaáWI witiitúhkUx nuu naapakúhtuʾ AhnatoxtaakunuuwaaWIhú. |
| pítkUx sápat nooWIšitíWA. |
| iiNAhaakaraahnaáWI – noo- WIšititáWA. |
| šikoxtitAxá nuuháʾ oowátkAt niiháʾ haakaraahnaawíkAt. |
| noowešohnaáxA – šohnačirikáʾU – šohnuutapeerikú sákaaʾA tinawaawaaríčI áxkUx nootiwaákoʾ anuunaaríčI sákaaʾA – nootatinistéʾ nooniičiwinitwaahnú – nooni- tsapIsú naáNIt. |
| tatskaaxiíkuʾ nikuʾaxkohtakúʾU. |
| nuuwešohnaáxA nooWIšititkAxítIt. |
| aniwehnačirikaʾaáNA sápat Ahnuxtoxwó sákaaʾA noowitiihunaaničíWI wehnačirikaʾaáNA. |
| – noowitiwaákoʾ – nawáh awít tataahtakuúxa. |
| nikutatíʾ NAxkuxtoxwó nuuháʾ NAxuxwanú. |
| – witiiwaakaáhuʾ – niiNAxuxwanú nikutatíʾ NAxkuxtóxwo. |
| noowitiwaákoʾ NAxkaruuwatú WIsuúkaʾ na kaakikaruu- watúʾ niiNAhunaaniitiikíčI. |
| na číkuʾ kaakuhnunaahnatawaawíhuʾ niiNAhunaaniitiikíčI. |
| na – sapát nootuhnáʾAt WIsuúkaʾ – wehnakaruuwatú. |
| noowitiwískaʾ tičé tAxuúʾUt. |
| nikunootuúta noowitíroʾ piiráʾuʾ. |
| noowitinaanipakUxítIt na kaakuúta. |
| na kaakikaruuwatúʾ WIsuúkaʾ niiNAhunaaniitiikíčI. |
| nikunoowituúta sápat noowitiwískaʾ tiče tAxuúʾUt weNAxkuunaanipakú kananakuukaruuwatú WIsuúkaʾ niiNAhunaaniitiikíčI. |
| nikunootuutá niiNAhunaaniitiíkU AhnahUsAhaanoótA tuhnunaahnatáWI. |
| wehnuhnunaahnatáWI na noowitireewaáta sápat. |
| nootUtkaahunaaneéRIt tuuháʾ iiʾAhnataraakunuúWI. |
| anuú tikanawiteeraawíʾAt weh- nareewaátU. |
| či – naahuunéʾ – kananaateewanúʾ. |
| noowitu- naačiteeʾaanúʾ nakukaaʾiišátA. |
| nootitkananoóʾa niiʾAhnaa- hatáWI. |
| nootireewaáta tuuháʾ huukakaahaahníniʾ. |
| noowitiwaákoʾ tičé nuúʾUt. |
| aa – nootatskáʾ aatakaaʾiišátA. |
| a či – natinih- nunaanítAt tikananiiraawíʾAt iiNAhnaakítAt. |
| tikana- niiraawíʾAt haahkAhaahníniʾ. |
| witiwaákoʾ síš nawáh koxtoosaaxtóʾ haáxtš na neešitawíʾAt. |
| nikunootuutá síš nootIhaaxtookUxítIt. |
| – noowitIhaax- tawiraawanikUxítIt. |
| – nuu – wehnaátA wah číkuʾ nii- kohniihaáxIt. |
| nooWIšitiraateewáNIt tiiháʾ taanikukooxutunaánuʾ. |
| noowitiwaákoʾ anuukooxitawíʾAt haáxtš. |
| noowitiwaákoʾ inookananaahnaaxčeésU nee- šuhnaaxaʾiwáNIt. |
| nikunootuutá – sápat – nookanawitiihaaxčeéʾIs. |
| štoh – nootinikatáʾAt – síš. |
| štoh nootIhaaxtookUxítIt. |
| noot- saaxoohtawihUxítIt. |
| waxtóh tiíNI nikunootuúta sápat nootitawíʾAt. |
| atsú wiítA wewitiiNAxwéʾ. |
| noowehnuutaanú wehneehuuwi- raaʾaáhNA sAhaahníniʾ noowitíʾAt na noowituúʾUt noowiteehátA. |
| wehnareewaataáNA a noowituhnaawitákUx. |
| nootikúxIt kanítš sákaaʾA. |
| noowitUtwaaWIhtít – kanítš tátskaʾ – aatakoótikA sápat. |
| natsú – na kaakuúta wiinásts – na kaakikoótIt. |
| nikunootuutaánuʾ nootiihUhtakaaráhAt sákaaʾA kanítš. |
| teewáNIt na nootíʾAt kanítš. |
| na sapát – niikohniiraawíʾAt – nookanawiteštaanuNAh- witikUxítIt. |
| nikunootuutá – kanítš nuu – wenaátA noowitikoótIt sápAt. |
| atíštIt na tikúx wiinásts. |
| noowituutAxítIt sápat noowitiʾuúkUt Ahnux- taahpiinaáhNA wiináxtš. |
| nootuutá wiinásts nootikawátAt wehnawa- nú AhnehtatataʾaáhNA. |
| weNAhkuʾeétI hUhtiísuʾ noowitiraahuúna šaxtíʾ. |
| wekuwituhnaaʾúʾ – AhnehtatataʾaáhNA – wiinásts. |
| na noowitíʾAt wiinásts nuuweNAhkuwaawanú. |
| hUhtiísuʾ tsu čéstIt wewitiiwóʾ. |
| tiraanáʾA – WAhúx a číkuʾ nooNAhkuútA. |
| noowititkaakaʾiíšAt weNAhkuwanú – NAhkupinuhkoóčI – na noowitiwaawaa- NIšítIt. |
| nootitkaakaʾiíšAt weNAhkuutunešWIhú a – noowitaáxwa – ItkaakAhaahníniʾ. |
| wehnuhnaačiríkUx súxtIt noowitikatawií- hAt wehnareewaatíRA. |
| wetikaaʾiíšAt – a – noowitíroʾ tinaátš na niíšuʾ. |
| hawá nooWIšitíroʾ xáwos sápat Ahništanaahnú. |
| xáwos nooWIšití- roʾ pítkUx na nátš witohniisuxkUxwiNUxukú. |
| nooWIšitíRAt ItkaakAhaahníniʾ. |
| nikunooWIši- tikúx ItkaakAhaahníniʾ. |
| a – noonaáNU wiináxtš na – noonaroosít tinaroósI niíšuʾ. |
| na noonaáNU suúnatš šitinaákUx xáwos noošinaahkúxIt. |
| noowitireeWAtwá noowitaaxwá štoh. |
| nikunootuúta nootiroswaáWI nootikaaʾiíšAt. |
| tsu tinawanú – wiinásts – nootitkaakaʾiíšAt štoh na noowitiiroswá. |
| tinaroswaáWI WAhúx nootuNAhčipIšawihUxítIt wenaapanikú WAhúx. |
| aniwehnaaʾá súxtIt witireewaáta na nookanawitiirós – tinaátš – na – niíšuʾ. |
| – tireewaáta WAhúx – čiríkU – ahnoowiteehatawá iiʾAhnuu- xapanikú WAhúx čituúʾuʾ AhniinaanaahUhkaráʾU. |
| tičé kutatootaaníštA itootuu- níkUt wiináxtš tiNAxuNAhwanú. |
| nuuwehnaaʾá – noowituuteéRIt – noowitaáNAt. |
| súxtIt noo- tikatariína wenaátA wehnuutAsštáWI nuu wenaátA. |
| noowititawiraáʾAt na noowitaahwísAt. |
| noohni- wiítIt wehnaákUx. |
| – Ahnoo- witiišá čiíšuʾ wewitíʾ Išáxtiʾ. |
| či nikiišaáʾA tsu AhnehtatatákUx wiinásts. |
| noowitiwaákoʾ – súxtIt haa – tičé nuúʾUt. |
| noowitiwaákoʾ – atináʾ kutatiíʾI. |
| nawáh waaxtóh siškaaʾiíšWA. |
| nooWIšitiisiRAxkaaʾiíšAt. |
| uu noowititšičiinanuhkáʾIt. |
| čituúʾuʾ kiišeenaawáʾA níkUs číkuʾ niinooNAhkuutuúʾA. |
| wiinásts nooteeWIsítIt weNAhkoopanikú níkUs weNAhkuutAhnoswaawíhA. |
| noowitiriteeháxAt weNAhkoopanikú weNAhkoopanikú. |
| weNAhuukátA – witiwaákoʾ hee – atíkaʾ wetatohkawoótIt – níkUs – šinohkaniwaahAsú NAxiniiNIštoswaáWI. |
| hawá noowitikároʾ štípiiʾIt. |
| uu špatuRAhwá noowititaáRIt. |
| na tiiháʾ AhnaakAhwíriWIš iiʾAhnaanunuu- nakaáWI – witeekAhwíriWIš – tuuháʾ. |
| anuú nikuwitira- noohUhkaawanúʾ štípiiʾIt. |
| wiinásts nootiwískaʾ teeNAxkataroswaawíhuʾ. |
| na – číkuʾ niikohniiraawiíʾot nooteeWIsítIt – súx- tIt. |
| nootičirikaáʾAt na – noowituuteéRIt. |
| nootuutá wiinásts nootíʾAt nuu wena- wanú wehnaapaawanikú níkUs. |
| nootikároʾ – štípiiʾIt uu NAhkukaaNUhkaroóku čituúʾuʾ. |
| awít – nooweNAhkuutaáNA súxtIt – noowitiranikawátAt napakúxtš. |
| číkuʾ kanawitiRAxá štípiiʾIt NAhkuxtaa- natútkA. |
| tsu wiinásts aniwenačirikaátA wenuuteéRIt nootuhneésiš a – či – nikuNAxihkaniwaahAsú atíkaʾ nuutawáčeš – čikohnáʾU – iinakaáWI. |
| nikunootuutá wiinásts nootíʾAt wehnaranoohUhkaátA – ikaániʾ. |
| noowitiwaákoʾ wetaatItkaakaʾiíšAt. |
| – nuu noowitíʾAt wiinásts. |
| tsu – tinaátš – AhnaraáhNA – nootuúta – witiiwáNIt. |
| noowituutIsaapiraáʾAt aahkawíkAt. |
| noowehnaaʾá – ikaániʾ – witawísaʾ. |
| tiwaákoʾ atíkaʾ wetAtkoótIt nooNUxkaniwaahAsú – štípiiʾIt – na tapáhtuʾ. |
| NAxkuroswaawíhA či weteeNUxkaniwaáhAs. |
| uu witiiNAsštaʾaánuʾ súxtIt. |
| ikaániʾ – tsu – wewitininóʾ. |
| wiinásts noowitiwaaRUxtíʾ. |
| hee či weNAxkoótIt nikuuNUxkaniwaahAsú. |
| nikuwitiwaákoʾ súxtIt ikaániʾ. |
| nuuweNAhkuwanú – anuú – noowitikatáʾAt. |
| niiháʾ noowituNAhpAxtsaákA nút. |
| –– wiináxtš – noowitohninipiitataʾús AhniiNAhnaaʾiiwaátI – hawá – nút AhniinaaʾiiwaawaátI. |
| noowitinaakItkAxitikUxítIt nút. |
| áxkUx noowitirita- ʾuúkUt. |
| nootiriteeháxAt wenakawootikú nút. |
| nooNAhatUhkáWI nút kanawitiRIhuúʾU. |
| wewitičirikaʾá wehnihraawiraʾoóxIt. |
| nootikUxkaáʾAt na nootuhkúxAx. |
| atsú – sákaaʾA – wetiínu – kanítš. |
| nootiwaákoʾ – wah tinaákUx na tirá. |
| kaakunaáhe wešitohteeriíʾa. |
| wah – wewitiraaníhtš – wiinaxtš. |
| na nootIhuučitawiítIt kanítš. |
| na witiNAxkiísA na nootirišwaáWI tuuháʾ pítkUx hawá – tuuháʾ – pítkUx – niiNAxpAxáWI. |
| nikunootuúta wewitiNAhkiísA. |
| hawá weNAh- kuwiítIt kanítš noowitIhuučitawiítIt. |
| tsu anináʾU nút nikuwetihteeriíʾa. |
| číkuʾ niiNAhkoótA tsu witiinawikatAxá. |
| weNAhkooweétA noowiwitiʾús. |
| weNAhkítkA nuunáWI noowitirišwí- RIt. |
| noowitihtáʾIt na wewitoxwiísaʾ nút na noowetičirikaʾá. |
| wah aniwenaraátA nuu číkuʾ wituxtaaWIhkaʾá. |
| noowi- teewíʾAt – naáNIt – wehnaawanú. |
| noo- witirišwaáWI štoh tuuháʾ pítkUx hawá tuuháʾ pítkUx. |
| nikunootuutá niíšuʾ awít nootiwíRIt. |
| hawá štoh číkuʾ kanawitiičirikaʾá. |
| hawá tuunáWI noowi- tihtáʾIt. |
| – na tuunáWI nikunoo- tIhatúhkA. |
| – nootihtáʾIt atsú kanawituunáwiʾ. |
| tsu nút noowitiraawiraʾoóxIt. |
| saxtš noowi- tuúta nootuuNUxkaáʾAt. |
| nuuwenawanú nút anuú nootikataʾuúkUt pAxíniʾ pAxčiraaníniʾ wenakataʾaáhNA. |
| wiináxtš nooWIšitihkoótIt. |
| nikunootuutá nuuwehnaáxA – wenehkutsUhiína – nuu- NAhkuwaawaapIsú wititakakáʾAx – axkawátAt – nút. |
| tsu – nootiraahuúna wiináxtš. |
| tsu nút noowitiká pAxčiraaníniʾ pAxčiišíniʾ. |
| na wenehkutsUhiína NAhkutakakaaxíkA číkuʾ kanawitíʾ kanaNIh- kuhniRAhkawátAt nuu wešohniiNAhwanú nút. |
| na – noowituúta šakuúnuʾ noowiteeraananitaʾá – nii- ʾAhnapAxčíškUx. |
| – noowiteeraananitároʾ – naáNIt – tsu – wehna- ká nút. |
| hUhtiísuʾ noowititaruúpAs nút. |
| noowewitikUxkatooruhkúkuʾ. |
| tsu noowitiwaraasšá šakuúnuʾ. |
| naáNIt teeranitároʾ wehnakataʾaáhNA nút. |
| tsu nuu tuúta nootikUxkawátAt. |
| weNAhkukUxkawátAt nút nootuutAxítIt wiináxtš nootitšičiíta. |
| tsu hiʾáxtiʾ tiitAsíštA aniwešinihniRAhka- wátAt nút. |
| na sákaaʾA nikunootuúta witiitAsíštA. |
| nootiwanuuxítIt – tsu nút nootuhkúxAx. |
| nootuutá niikohnakUxkaáʾAt nooti- RAxweesítIt. |
| wah – niiháʾ – nooNAhiínaʾ číkuʾ niikohnuutAxítIt niiwenawanú wehneeriwátAt štoh. |